Gabriel García Márquez: icoon van het magisch realisme

Colombia kent drie dagen van nationale rouw.
Marquez, icoon van het land, exponent van een literaire stroming, is dood.
Het land wacht 'duizend jaar eenzaamheid en verdriet', aldus de president.
De radio huilt. Twitter ontploft.

Eind juni, vorig jaar. Na een intense reis door het Zuid-Amerikaanse land Colombia is Cartagena, een van de mooiste koloniale steden ter wereld, mijn laatste stop. Hier leefde en werkte schrijver Gabriel Garcia Marquez lange tijd. Tot dan had ik niets met de auteur en zijn werk. Het was iemand van onze reisgroep die er op wees en die per se het huis wilde zien waar de schrijver had gewoond. De villa lag aan de baai, maar goed verstopt achter een hoge omwalling. Veel was er niet aan te zien.

Terug thuis wilde ik toch weten wie de auteur was en greep ik naar zijn meesterwerk 'Honderd jaar eenzaamheid'. Een turf van meer dan 400 pagina's, met een zodanig kleine interlinie dat de letters elkaar van de pagina leken te duwen. Een moeilijk te verteren boek ook. Maar wat een wereld. Wat een universum. Niet alleen vormde elke zin, soms een pagina lang, een wereld op zich. Met het verhaal slaagde Marquez erin een bijzondere wereld te creëren, door te vertrekken vanuit de realiteit maar er heel wat fantastische elementen aan toe te voegen.

Het verhaal gaat over de familie Buendia in de mythische plaats Macondo en vertelt honderd jaar familiegeschiedenis die getekend is door kinderen die geboren worden met een varkensstaart, personages die verschrikkelijk oud worden of overleven door aarde te eten en na hun dood als spoken in de stad blijven rondwaren, om tot slot de stad en de familie mee te voeren naar een apocalyptisch einde.
Zoiets had ik nog nooit gelezen. Het boek was magisch realisme pur sang.
Surrealisme, zo je wil. Absurdisme ook.

Zelf heeft Marquez zich nooit omschreven als een 'fantasyschrijver', integendeel. Hij was journalist en zei altijd vanuit de realiteit te vertrekken. Alleen rekte hij de grenzen van zijn wereld zodanig ver uit en nam hij de lezer zo ver mee in zijn trip, dat de fantastische elementen in zijn verhaal op de duur als vanzelfsprekend leken en niet in vraag hoefden te worden gesteld. Waar eindigde zijn realiteit? En waar begon zijn fantasy?
Het deed er niet toe.

Uiteindelijk is dat waar veel fantasyschrijvers van dromen, een fantastische wereld neerzetten die zo is geboetseerd dat ze ultiem als geloofwaardig overkomt. Magisch realisme is een wezenlijk onderdeel van het fantastisch genre - of Marquez het nu graag heeft of niet - en lijkt - meer nog dan Lord of the Rings of Game of Thrones - een grote invloed te hebben op beginnende auteurs. Alleen deed Marquez het met zo veel flair en zo veel mooischrijverij (want, hey, dat is Literatuur), ook in zijn ander werk, dat hij er later verdiend een Nobelprijs voor kreeg en tot op vandaag de rest van het fantasygilde ver achter zich laat.

Wie hem toch durft uit te dagen, wacht honderd jaar eenzaamheid.