Is Game of Thrones het noorden kwijt?

Deze week zette ik een punt achter de boekenreeks Het Lied van IJs en Vuur van George R.R. Martin. Meer dan een jaar hielden de vijf vuistdikke boeken (wel, eigenlijk zeven, omdat twee boeken in twee delen zijn uitgebracht) mij in de ban. Toen ik in het eerste boek begon te lezen, had ik al drie seizoenen van de tv-reeks achter de kiezen. Maar toen ik aan het vijfde seizoen begon, zat ik al ver in boek vijf. Een jaar lang heb ik de boekenreeks en tv-franchise op verschillende snelheden gevolgd. En dat heeft mijn mening over de tv-reeks grondig beïnvloed.

Aanvankelijk was ik aangenaam verbaasd hoe de tv-reeks erin slaagde om de complexe en rijk gestoffeerde boeken van Martin naar het scherm te vertalen. Om de helderheid te vergroten, besloten de scenarioschrijvers om heel wat personages te schrappen die in de boeken slechts een figurantenrol speelden. Zolang de tv-franchise trouw bleef aan de geest van het verhaal, vormde dat voor mij geen bezwaar. Integendeel, het maakte van de eerste seizoenen een intensere, spannendere rit dan de boeken. Want, dat moet Martin toch toegeven, hoe goed en rijk zijn boeken ook zijn, soms zijn ook gewoon te langdradig.

Gaandeweg begon ik de boeken echter meer en meer te appreciëren, net door hun complexiteit. De wereld van Martin is zo omvangrijk, dat de scenarioschrijvers – zeker vanaf het vierde seizoen – steeds grotere ingrepen hebben moeten doen om het verhaal op het scherm bevattelijk te houden. Daarvoor hebben ze niet alleen personages geschrapt die in de boeken best wel een belangrijke (neven)rol spelen, ze hebben bepaalde verhaallijnen ook zodanig aangepast en vereenvoudigd, dat ik me afvraag: is Game of Thrones het noorden kwijt?

Laat ik enkele verschillen tussen het vijfde tv-seizoen (links) en het vijfde boek (rechts) oplijsten. De verschillen zijn intussen veel te groot geworden om ze allemaal op te lijsten, maar deze blijven me wel bij. Opgelet: voor wie de boeken ooit nog wil lezen of het vijfde seizoen nog niet heeft gezien, SPOILERS!

-          Stannis veroordeelt Mans Roover tot de brandstapel/De verbranding van Mans Roover blijkt slechts een illusie te zijn, gecreëerd door Melissandre. In werkelijkheid staat Ratelhemd op de brandstapel, en leeft Mans Roover nog

-          Jon Sneeuw ontzet wildlingen in Hardenheem en vecht er met Anderen/Het garnizoen van Oostwacht gaat met boten naar Hardenheem. Wanneer dat fout dreigt te lopen, maakt Jon Sneeuw plannen om zelf ook over land naar Hardenheem te gaan, maar hij wordt neergestoken voor hij kan vertrekken

-          Stannis trekt met zijn leger op naar Winterfel. Melissandre, zijn vrouw en dochter vergezellen hem/Melissandre, Selyse en Shirine blijven bij de Nachtwacht, omdat de tocht naar Winterfel door de sneeuw te zwaar is

-          Om de gunst van de goden af te smeken zet Stannis op instigatie van Melissandre zijn dochter op de brandstapel/Stannis veroordeelt enkele deserteurs tot het vuur

-          In seizoen vijf geen spoor van Asha Grauwvreugd, dochter van de IJzereilanden/Asha Grauwvreugd wordt in de Motte van Diephout door Stannis gevangen genomen

-          Arya Stark neemt in Braavos wraak op Meryn Trant in een bordeel/Arya Stark neemt geen wraak, want Meryn Trant reist helemaal niet naar Braavos

-          Sansa Stark wordt aan de zoon van Rous Bolten uitgehuwelijkt/Sansa speelt verder haar rol als Alayne, dochter van Pinkje, in Arendsnest

-          Sansa Stark wordt door Bolten verkracht/Jeane Poel wordt door Bolten verkracht. Jeane Poel was de beste vriendin van Sansa in Winterfel en Koningslanding, na de val van de Starks en de vermeende dood van Arya Stark, sturen de Lannisters haar als ‘Arya Stark’ terug naar Winterfel, om de Boltens te paaien en misleiden.

-          Briënne Tarth loopt Sansa en Pinkje in een herberg tegen het lijf en smeekt haar dat ze haar mag beschermen, zoals ze haar moeder had beloofd/Briënne loopt Sansa Stark helemaal niet tegen het lijf

-          Briënne komt oog in oog te staan met Stannis en dood hem als wraak voor de moord op zijn broer Renling/Briënne komt helemaal niet met Stannis oog in oog te staan, maar botst op de Broederschap zonder Banieren. Die broederschap wordt geleid door… de herrezen Catelyn Stark, die zwijgzaam en verminkt door het leven gaat als Vrouwe Steenhart om wraak te nemen op iedereen die haar heeft verraden

-          Barristan Selmy wordt gedood door de Zonen van de Harpij/Barristan Selmy wordt niet gedood door de zonen van de harpij, zijn rol wordt alsmaar belangrijker en aan het einde van het boek is hij zelfs de ‘Hand’ van de verdwenen Daenerys

-          Varys vlucht samen met Tyrion naar Pentos en Mereen/Varys reist helemaal niet met Tyrion mee, aan het einde van het boek duikt hij weer in Koningslanding op

-          Tyrion ontmoet Daenerys en weet haar te overtuigen hem als adviseur aan te stellen. Na Daenerys’ verdwijning lijkt hij de eerste viool in Mereen te zullen spelen/Tyrion ontmoet Daenerys helemaal niet. Hij is door Yunkische slavenhandelaars gevangen genomen en blijft slaaf, tot hij naar de compagnie van de Tweede Zonen vlucht en in dienst van de compagnie treedt. Intussen is Daenerys al verdwenen.

-          Jorah Mormont ontzet Daeneyrs in de kuil en komt zo weer in haar gratie/Ook Jorah Mormont wordt door slavenhandelaars gevangen genomen en blijft slaaf tot hij net als Tyrion naar de Tweede Zonen overloopt

-          Cersei stuurt haar broer Jamie naar Dorne om haar dochter Myrcella te bevrijden/Jamie reist helemaal niet naar Dorne, maar probeert in de rivierlanden de laatste bastions van de opstandige jonge koning Robb Stark te veroveren. In de boeken reist Balon Swaan, met het vermeende hoofd van de Berg, naar het hof van Dorne

-          Myrcella wordt door gif van de Zandslangen gedood/Myrcella raakt verminkt nadat een van de Zandslangen haar eerst had proberen te ontvoeren, over haar uiteindelijke lot is het aan het einde van het boek niets bekend

-          Cersei laat Loras Tyrel gevangen nemen voor zijn losbandigheid/Cersei stuurt Loras Tyrel naar Stormeinde in de hoop dat hij in zijn poging om de stad te veroveren zal sneuvelen. Uiteindelijk raakt hij levensgevaarlijk gewond

Zo kan ik nog even doorgaan…

Zijn deze verschillen erg? Zoals gezegd, tv is een ander medium, dus is het best normaal dat scenarioschrijvers ingrepen doen. Zolang ze dienen om het verhaal helder te houden én zolang ze de geest van de boeken respecteren, kan een tv-serie er wel bij varen. Maar dat doet het vijfde seizoen jammer genoeg niet meer.

Het is mij volstrekt onduidelijk waarom de tv-makers Jamie Lannister naar Dorne moesten sturen, terwijl hij in de boeken daar helemaal niets te zoeken heeft (de manier waarop Jamie en Bronn de Watertuinen binnendringen om Myrcella te bevrijden, is trouwens ronduit knullig en komisch). Het is mij volstrekt onduidelijk waarom Barristan Selmy moet worden gedood of waarom Sansa Stark moet worden uitgehuwelijkt en verkracht. En het is mij volstrekt onduidelijk waarom Arya Stark en Briënne Tarth op het scherm wel wraak mogen nemen, terwijl ze in de boeken die kans in de verste verte niet krijgen.

De boeken mogen dan soms iets te complex zijn, ze hebben hun eigengereidheid behouden. Dat is altijd hun sterkte geweest. In de grote, boze wereld van Martin lopen de personages elkaar niet toevallig tegen het lijf. In de grote, boze wereld van Martin staat de werkelijkheid de wensen van de personages vaker in de weg dan hen lief is. In de wereld van Martin gelden de wetten van Hollywood niet. Waarom ze toch krampachtig proberen toe te passen?

Zo valt het aan alles in het vijfde seizoen op dat de makers de relaties tussen bepaalde personages veel meer op de spits hebben gedreven, veel persoonlijker hebben gemaakt, om op de emoties bij de kijker te mikken (typisch Hollywood!). Stannis die zijn dochter tot de brandstapel veroordeelt? Emotioneel toch? Briënne die eindelijk wraak neemt voor de dood van haar koning? Emotioneel. Arya Stark die eindelijk wraak neemt op een van de moordenaars van haar vader? Emotioneel. Sansa Stark die door een bruut wordt verkracht, maar uiteindelijk aan die bruut ontsnapt? Emotioneel. Jorah Mormont die al vechtend terug in de gratie van Daenerys komt? Emotioneel. Het zijn kunstgrepen die het verhaal niet nodig heeft. De ergste kunstgreep gebeurt echter bij het personage van Jamie. In de boeken hebben de kinderen van Cersei nooit geweten dat Jamie hun echte vader is, maar op het einde van het vijfde seizoen vindt hij het plots nodig om zelf de waarheid aan zijn dochter Myrcella te vertellen en vallen ze gelukkig in elkander armen. Tenenkrullend. (Gelukkig duurt het mooie liedje niet te lang en sterft Myrcella daarna aan het vergif, zo blijf je toch – in de traditie van Game of Thrones – met één gevoel achter: fuck!)

Veel erger is echter dat de makers belangrijke personages (in de dop) gewoonweg hebben geschrapt, terwijl je aan je ellebogen voelt dat ze in de boeken mogelijk nog een belangrijke rol zullen spelen. De beslissing om Catelyn Stark niet te laten herrijzen als Vrouwe Steenhart veroorzaakte op het internet het meeste verontwaardiging. Maar opvallend is ook de afwezige prins Aegon. Deze Targaryenprins, neef van Daenerys, blijkt bij de plundering indertijd van Koningslanding, waarbij de Targaryens van de troon werden gestoten, helemaal niet gestorven te zijn. Aan het einde van het vijfde boek valt hij met tienduizend huurlingen van het Gouden Gezelschap Westeros binnen om, met de steun van Dorne (dat nog altijd op wraak zint), de troon te heroveren. Benieuwd of hij in het zesde seizoen alsnog zal opduiken.

Ik blijf een grote fan. Van de boeken. En ja, ook van de tv-reeks, alleen al omdat ze zo verslavend is. En neen, ik ben niet zo'n rabiate fan van de boeken die over elke detailwijziging op het scherm moord en brand schreeuwt. Zelfs George Martin heeft nooit moeite gehad met de adaptaties naar het scherm, waarom ik dan? Maar nu de makers door het uitblijven van boek zes nog meer ruimte hebben gekregen om te freewheelen, houd ik mijn hart toch (een beetje) vast. De beste seizoenen liggen achter ons. Winter is coming. 

Winter is coming

This is the end. #nowwinterreallyiscoming

#waitingforthewindsofwinter