De organisatie van de Paul Harland Prijs stuurde alle deelnemers vorige week een lijvig juryrapport. Wat dachten de finalejuryleden nu eigenlijk van mijn kortverhaal De Parelvreters? Wel, dit. Opgelet: spoilers :-)
Charles den Tex (juryvoorzitter, thrillerauteur, won drie keer de Gouden Strop, de prijs voor het beste spannende boek):
Over rijkdom en geloof. Wat voor de één een eerste levensbehoefte is, is voor de ander een product van luxe. Wat goed is zolang je het met mate gebruikt, wordt je ondergang als je er te veel van neemt. Mabongo is verlaten nadat de laatste kolonisten door de aanhoudende droogte uit het gebied zijn vertrokken, in het dorp is niets meer, de inwoners proberen zich te redden. Dan begint het te regenen, eerst lijkt het op druppels, maar later lijken het wel projectielen. De volgende dag blijken het parels, eetbare parels. Een parel per dag is voldoende om op te leven. Aan het eind van de dag poep je hem uit, vang je hem op, was je hem en de volgende dag eet je hem opnieuw. Met die parels is het dorp voor altijd gered. Tot de kolonisten terug komen en alle parels willen hebben. Bemba verstopt zijn parel zo goed dat niemand hem vindt, maar hij schiet er niets mee op. De moerasvogels vallen aan en doden hem. Zuma vindt dat Bemba iets moet doen tegen de kolonisten, hij doet niets. Dan komt ze zelf in actie en sneuvelt onmiddellijk.
Fantasy: Een andere wereld en een andere werkelijkheid worden goed neergezet. De taal is aardig.
Symboliek: De parels staan symbool voor de rijkdom voor wie ermee om weet te gaan.
Plus: Begint sterk.
Min: Het verhaal is wat rommelig, de aandacht verschuift van Bemba naar de moerasvogels. Het verhaal is onvoldoende doordacht.
Esther Scherpenisse (winnaar Paul Harland Prijs 2013):
Kort
In koloniaal Afrika ontdekt een oude man na een regenbui dat de gevallen parels hem jong maken. De Hollandse kolonisten richten daarop een slachting aan en uiteindelijk gaat het hele dorp eraan ten onder.
Stijl
Prachtige stijl, goed geschreven. Hier en daar ontsierd door te hedendaags of populair taalgebruik, terwijl ik het idee heb dat het verhaal zich veel eerder afspeelt (echt in de koloniale tijd). Ik denk aan woorden als knock-out, of verslonst. Die vond ik niet echt passen bij de rest van de stijl; dat is misschien een aandachtspuntje.
Personages
De oude man is mooi uitgebeeld, heeft een eigen karakter en een heel eigen willetje. Ik vond het jammer dat het verhaal uiteindelijk werd ‘uitverteld’ vanuit een ander perspectief, namelijk dat van de preister. Het is me niet helemaal duidelijk waarom dat gebeurt, en ik had er echt moeite mee om ‘afscheid’ van hem te nemen. Vooral omdat hij zo’n treurig einde heeft.
Plot
Intrigerend plot met mooi (hoewel deprimerend) einde. Het hele verhaal zit prachtig in elkaar, alles loopt vloeiend in elkaar door en is op geen enkel moment ongeloofwaardig. Er zijn veel mooie elementen in verweven, zoals de kolonisatie en de eigenheid van de bevolking met hun eigen tradities en overtuigingen. En de gruwel van de kolonisten is er ook goed in beschreven, bloedspetters en al. (Ik kwam er overigens niet uit of dit nu een Afrikaanse of Zuid-Amerikaanse kolonie was. Maar dat terzijde.)
Overall
Een mooi geschreven, interessant en origineel verhaal. En bovendien een verhaal dat een beetje appelleert aan die kant van mij die vereist dat een kort verhaal een rampzalig einde heeft.
Guido Eekhaut (thrillerauteur, won in 2009 de Hercule Poirot Prijs):
Op zeker moment was dit verhaal mijn favoriet. Een fabel over de waanzin van het kapitalisme en de hebzucht. Tenminste één auteur die zich ergens toe verbindt, ideologisch en ideematig. Een verhaal zoals een van de Latijns-Amerikaanse magisch realisten had kunnen schrijven. De plot is bedrieglijk simpel: het regent parals, en de bevolking van een (Latijns-Amerikaans) dorp eten uiteindelijk alleen nog maar parels, en hebben geen ander voedsel meer nodig. Kapitalisme, drugs, verslaving, passie.
Het verhaal heeft een ingehouden kracht, die jammer genoeg wat gehinderd wordt door het rammelende taalgebruik, maar dat is makkelijk genoeg te overwinnen. Er zijn aardige beelden aan de horizon te bekennen, de beschrijvingen zijn doeltreffend maar occasioneel passen ze niet bij de omgeving waarin het verhaal zich afspeelt. Mooie beeldspraak en beschrijvingen die de karakters van de personages weergeven. In slechts enkele zinnen kan de auteur een situatie schetsen, en beter nog: een gevoel.
Ik hou in het bijzonder van de sfeer en de achtergronden die geschetst worden, de mate van vanzelfsprekende fantastiek die door de auteur meegebracht worden. Ik sympathiseer niet met de personages, maar precies dat lijkt me een pluspunt. Het verhaal heeft een universele aantrekkingskracht dankzij de onbepaalde maar bepaald wel exotische setting, een mooie afwisseling voor al die Hollandse of Vlaamse landschappen. Het is eens wat anders, en dat zet deze knorrige lezer aan tot enig enthousiasme.
Er is werk aan het verhaal, maar dat kan, gezien de inherente kwaliteiten die ik deze schrijver durf toe te kennen, geen onoverkomelijk probleem zijn.
Om al deze redenen kan dit verhaal hoog scoren, maar het is geen prijswinnaar, jammer eigenlijk. Het begeeft zich echter met aanzienlijke snelheid naar de eindmeet.
Marijn van der Jagt (dramaturg en kunstjournalist):
De exotische namen in deze mooi geschreven parabel roepen een overzichtelijk klein wereldje op in een Afrikaans dorpje aan het eind van het koloniale tijdperk. De held van het verhaal is Bemba, een oude, jichtige man die met zijn koppige onverzettelijkheid zelfs na zijn dood triomfeert over een koloniaal leger dat zijn dorpje Mabongo komt leegroven. De dorpelingen beschikken namelijk over parels die op een dag als regendruppels uit de lucht zijn gevallen. Omdat de dorpelingen ze opeten en weer uitpoepen, dienen de parels als voedsel, zonder dat ze in hoeveelheid verminderen. De parelvreters is een goedgelukte combinatie van een Afrikaans sprookje en een verhandeling over de wreedheden van de koloniale leegroof door een westerse mogendheid. Saillant detail: de bevelhebber van het moord- en plunderleger is een Nederlander. De afgezant van de katholieke kerk, pater José, biedt met zijn godshuis zogenaamd bescherming aan de dorpelingen, maar hij is intussen die het leger binnenhaalt. En zijn gepredikte geloof legt het mooi af tegen de heidense wonderen die zich in Mabongo voltrekken. De parelvreters is beeldend geschreven en de
gebeurtenissen blijven verrassen. De toon is wel wat afstandelijk, waardoor de lezer eerder verstandelijk meeleeft dan emotioneel, en dat voelt als een gemis.
Tom Harmsen (leidt het fantasyfonds van uitgeverij Luitingh-Sijthoff):
Een best boeiend verhaal, over parels die voor onsterfelijkheid zorgen en over hebberige Nederlanders in ‘donker’ Afrika. Het is prettig verteld, maar heeft ook hoog En toen-En toengehalte: letterlijk, want ‘toen’ komt minstens 2x per pagina voor, soms zelfs 6x. Het opdelen van zo’n kort verhaal in hoofdstukken vind ik ook zelden zinvol.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten